روش تحقیق درعلوم اجتماعی

اهداف:

نخستین مساله ای که پژوهشگر با آن روبرو میشود دانستن این است که چگونه کار تحقیقیش را درست شروع کند.دشواریِ درست شروع کردن کار تحقیقی غالباٌ  از این خیال مایه میگیرد که یک طرح تحقیق باید از همان گام اول کامل و بی نقص باشد، اما این اشتباه است.

1-یک شیوه ی خوب شروعِ کارِ تحقیق:

پیشنهاد این است که محقق سعی کند طرح تحقیقش را بصورت پرسش آغازی مطرح کند که به دقیقترین وجه ممکن پاسخگوی آنچه که او در طلب دانستن ، اشکار کردن ، و بهتر فهمیدنِ آن است باشد.

مثل: «ایا نابرابریِ فرصتها در تحصیل ، در جامعه های صنعتی رو به کاهش است؟»

این پرسشی است که ریمون بودون در اغاز تحقیقی مطرح کرده است.

2-معیار های یک پرسش اغازی خوب:

 الف-صفات روشنی:

پرسش اغازی یک طرح تحقیق باید کاملاٌ روشن و دقیق طرح شده باشد.یک وسیله ی ساده برای مطمئن شدن از روشنی پرسش اغازی وجود دارد و آن عبارتست از طرح پرسش در حضورِ جمعِ کوچکی از اشخاص و خود داری از شرح و تفسیرِ آن. آنگاه از هریک از حاضران خواسته میشود آنچه را که از پرسش فهمیده است بیان کند.پرسش وقتی دقیق و روشن است که تفسیر ها و مقاصدِ طراح ظرسش همگرا و همسو باشد.خلاصه ی کلام ، برای انکه پرسش اغازی پردازش پذیر باشد باید آنرا روشن ، صریح و حتی المقدور کوتاه طرح کرد.

ب-صفات عملی بودن:

عملی بودن پرسش اغازی کلید عملی بودن طرح تحقیق است.محقق وقتی مبادرت به طرح پرسش اغازی میکند ، باید نه تنها از صلاحیت علمی اش ، بلکه از میزانِ وقت ، پول ، و غیره که برای اجرای طرح تحقیق نیاز دارد مطمئن باشد.

ج-صفاتِ مناسبت یا به جا بودن:

صفات مناسبت یا به جا بودن به ضبط و تبیینی ، دستوری ، یا پیشگویانه پرسش اغازی مربوط میگردد.محقق باید از همان گام اول تحقیقش  ، از اختلاط دیدگاه بپرهیزید و این تفکیک همیشه کارِ اسانی نیست.در این مرحله از کارِ تحقیق ، اصل گسستن از پیش داوری ها و سوابق ذهنی باید مد نظر باشد.

خلاصه ی کلام ، یک پرسش اغازی خوب نباید در پی صدور حکم اخلاق باشد.هدف پرسش اغازی قضاوت کردن نیست ، بلکه فهمیدن است.پرسش اغازی همچنین نباید دارای صبغه ی فلسفی باشد.

یک پرسش اغازی خوب باید یک پرسش حقیقی یا یک پرسش باز باشد ، یعنی پرسشی که از پیش  بتوان چندین پاسخ متفاوت برای آن در نظر گرفت و نه این که فریفته ی یقینِ یک پاسخ قطعیِ از پیش اماده شد.

خلاصه ی کلام اینکه یک پرسش اغازی خوب به مطالعه ی آنچه که وجود دارد یا وجود داشته است مبادرت کند.نه آنچه که هنوز وجود ندارد. یک پرسش اغازی خوب نیّتش باید فهمیدن یا تبیین کردن باشد.

در نتیجه:

1-روشنی: یک پرسش اغازی خوب باید روشن و بدون ابهام باشد.

2-عملی بودن: یک پرسش اغازی خوب عمل شدنی باشد.

3-مناسبت یا به جا بودن: یک پرسش اغازی خوب باید به عنوان خط راهنمای تحقیق در علوم اجتماعی به کار آید.